مقدمه

اتاق تمیز یا کلین روم (Clean Room) یکی از مهم‌ترین فضاهای صنعتی و آزمایشگاهی است که برای کنترل دقیق ذرات معلق، دما، رطوبت و فشار طراحی می‌شود. اجرای صحیح اتاق تمیز نقش حیاتی در عملکرد تجهیزات حساس و تضمین کیفیت محصولات دارد.
اما سؤال اصلی این است: چه روش‌هایی برای اجرای اتاق تمیز وجود دارد و هرکدام چه مزایا و معایبی دارند؟

در این مقاله از شرکت سیوند صنعت، به‌صورت جامع به بررسی انواع روش‌های اجرای اتاق تمیز می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم بهترین گزینه را بر اساس نوع صنعت، بودجه و سطح کلاس تمیزی انتخاب کنید.

انواع روش‌های اصلی اجرای اتاق تمیز

اجرای کلین روم به‌طور کلی به سه روش اصلی انجام می‌شود:

روش ماژولار (Modular Clean Room)

روش سنتی یا ثابت (Conventional Construction)

روش ترکیبی (Hybrid Clean Room)

در ادامه هر کدام را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

اجرای اتاق تمیز به روش ماژولار (Modular Clean Room)

در روش ماژولار، اتاق تمیز از پنل‌های پیش‌ساخته آلومینیومی یا استیل، دیوارهای Sandwich Panel و سیستم‌های ماژولار تهویه تشکیل می‌شود.

✅ مزایا:

• سرعت بالای نصب و اجرای پروژه

• امکان جابه‌جایی و توسعه آسان

• ظاهری مدرن و تمیز

• قابلیت کنترل دقیق شرایط محیطی

• کاهش هزینه‌های بازسازی در آینده

❌ معایب:

• هزینه اولیه نسبتاً بالاتر نسبت به روش سنتی

• محدودیت در طراحی‌های خاص سازه‌ای

🏭 موارد استفاده:

کارخانه‌های داروسازی، صنایع الکترونیک، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و خطوط تولید نیمه‌هادی‌ها.

اجرای اتاق تمیز به روش سنتی (Conventional Construction)

در این روش، اتاق تمیز با استفاده از دیوارهای آجری یا گچی، رنگ‌های آنتی‌باکتریال، کف‌پوش‌های PVC و سیستم تهویه مرکزی ساخته می‌شود.

✅ مزایا:

• هزینه ساخت اولیه کمتر

• مناسب برای پروژه‌های کوچک یا تحقیقاتی

• استحکام بالا در برابر ضربه و فشار

❌ معایب:

• زمان اجرای طولانی‌تر

• دشواری در تغییرات آینده

• نیاز بیشتر به تعمیر و نگهداری

• کنترل ضعیف‌تر آلودگی نسبت به روش ماژولار

🧪 موارد استفاده:

آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، مراکز آموزشی و پروژه‌هایی با بودجه محدود.

اجرای اتاق تمیز به روش ترکیبی (Hybrid Clean Room)

روش ترکیبی یا هیبریدی، ترکیبی از دو روش قبلی است. در این مدل، قسمت‌های اصلی اتاق (دیوارها و سقف) به‌صورت ماژولار ساخته می‌شود و بخش‌های فرعی (مثل راهروها یا فضای کنترل) به روش سنتی.

✅ مزایا:

• تعادل بین هزینه و کیفیت

• انعطاف بالا در طراحی

• کاهش زمان اجرا در مقایسه با روش سنتی

• مناسب برای پروژه‌های صنعتی متوسط تا بزرگ

❌ معایب:

• نیاز به طراحی دقیق‌تر و هماهنگی بین دو سیستم

• نگهداری پیچیده‌تر نسبت به روش کاملاً ماژولار

🏗️ موارد استفاده:

کارخانه‌های تولید مواد غذایی، دارویی، تجهیزات آزمایشگاهی و صنایع حساس متوسط.

سایر عوامل مؤثر در انتخاب روش اجرای کلین روم

هنگام انتخاب نوع اجرای اتاق تمیز، باید عوامل زیر در نظر گرفته شود:

• کلاس تمیزی مورد نیاز (ISO 5 تا ISO 9)

• نوع صنعت (دارویی، الکترونیک، غذایی، نظامی و…)

• بودجه و زمان‌بندی پروژه

• نیاز به توسعه یا تغییر در آینده

• شرایط آب‌و‌هوایی و موقعیت مکانی پروژه

⚙️ مراحل کلی اجرای اتاق تمیز

فارغ از نوع روش ساخت، اجرای یک کلین روم حرفه‌ای شامل مراحل زیر است:

1. طراحی اولیه و تعیین کلاس تمیزی مورد نیاز

2. انتخاب متریال مناسب (پنل‌ها، کف، درب و…)

3. اجرای سیستم تهویه و فیلترهای HEPA/ULPA

4. نصب تجهیزات روشنایی و کنترلی

5. تست و اعتبارسنجی نهایی (Validation & Commissioning)

مقایسه سریع روش‌های اجرای کلین روم